Rom u državnoj instituciji!

Rom u državnoj instituciji – to je pre 40 godina bila teško zamisliva situacija, osim ako ne govorimo o akcidentu, pri čemu se još ređe događalo da takva osoba prizna svoj romski identitet. Danas postoji legislativa koja nalaže da u javnoj upravi mora da bude zastupljen proporcionalan broj pripadnika manjinske zajednice. Međutim, kako to često biva, zakoni su jedno, realnost nešto sasvim drugo, … poslušajte našu radio emisiju za više informacija.

Rrom ko rashtrake institucije!

Rrom ki rashtraki institucija – odova anglal o 40 bersha nashti sine te gndinolpe, numa samo ako na keraja lafi taro akcidenti, thaj panda but po hari droma te adjahar manush phenol plo rromano identiteti.

Avdive egzistirini legislative koja phenol kaj ki javno uprava valjanol te ovol proporcionalno endo taro manusha taro minorettetijengo amalipa. Numa, sar ek mo but droma sr ovola, krisi jek, chachipa javer, phenol Dragan Grachanin, prezidento tari Asocijacija taro koordinatorija basho rromano puchipa.

Palal 1 bersh jek tikno gendo taro koordinatorija isi olen kontraktija bashi buti, kola dikljepe sistematizacijaja, sar em soj olengiri buti. Odova phenol amenge kaj basho 1 bersh amen na kerjam suksesi te olengere thana oven shukar. Jek situacija em ko sastipaske medijatorke, kana keraja lai ko javno sector. Ola tane em palal o desh bersh projekti thaj panda naje ko reso olengoro bucharno statusi. Tumen avdive kana khuvena ko poshte, institucije, kola finansirinenape taro budžeti, sar soj em o Centro basho socijalno buti, kana khuvena ko kher taro penzijako – sastipasko sistemi, nashti te arakhen odobor gendo taro Rroma, te ov sikavi olengoro gendo premalo agorutno popis, numa kobor olengo gendo ko chachipa, a odova kaj duj dji ko trin droma isi po buderi taro oficijalno numero. Anglal bish bersh, kana bi khoni kerolaj lafi ko zvanichno than, on phenena: “Oja numa e Rromen naje edukuime manusha”. Akana palal o bish bersh gndinav kaj odova naje opravdanje, numa chucho than basho djaipa anglal.

Soj sebepi taro akava Dragane?

Sebepi shaj te ovol egzistirinipa, numa na egzistiripa taro mangipa. So sikavi chachutno politikako mangipa? Odova shaj sikavipe odoleja te ako khoni isi na zorale manusha ki familija, numa na zorale manusha, thaj o amalipa djala premalo na zoralo, te shaj ovol jekhutno thaj te ovol kotor taro amalipa.

Mangena te phenen kaj naje politikao mangipa?

Oja, naje.

Kobor importatno basho rromano amalipa te o Rroma kerena buti ko dikhutne thana kijavno uprava, em but ko lokali, phenol Igor Jovanovich, kova sine manush ko than kari Kedimi taro Foro Beograd.

Me gndinav kaj odova jek taro em importantno puchipa basho rromano amalipa, kana keraja lafi taro Foro Beograd thaj avera komune andral I Srbija. Lafi taro pachavipa taro rromano amalipa ko institucije. But javer tano o gndipa taro manusha premali nesavi institucija kana odothe kerola buti khoni taro olengoro amalipa thaj ako pendjardo manush klenca on kerdje buti. Sare taro odola mausha kola ki nesavi pozicija, funkcija numa bucharno than ki lokalno samouprava, isi than thaj shaipa te šle djandipaja sikavi kobor vredini thaj so shaj kerol. Odoleja te kerol so po tikni diferenca thaj te sikaven te odoja  predrasuda, a na khanchi soj chahcune phandlo rromane manushikanipaja.

Sofija Osmanovich isi ola deshebershengo djandipa ki buti ko institucije taro ucho rang.

Shaj sine te taro ministreumi ko ministreumi te kerav buti avera problematikaja. Numa, me aćhiljum fokusirimi ki inkluzija e Rromengi sebepi: ko poshukar ka kerol buti e Rromenge taro Rrom? Ov ka kerol odoja buti tate rateja numa avera. But bersha nakhle dji kaj o kolege na pendjrdjeman. Akana e buti aver si. Dikhena tut ko respect. Sijan ki materija. Sikavdo sijan, bashi buti koja kereja. Phenav kaj but importantno programi basho khuviba ki buti taro uchoedukuime roma thaj Rromnja. Ko odova shaipa on sikljovena djandipa, te o manusha dikhen olen thaj te sikaven kaj uzaro sikljovipa isi olen em buchako kvaliteti, a na sar so gndinolp premalo afirmativno mere. Na, odova hovajbe. E rromen avdive isi djandipa, thaj edukuime tane. Isi olen em nsavo bonton kova valjnol te sikavol e gadjenge. But importantno te ovol amen Rroma ki svako rashtari institucija, odoleske te shaj phagol odola stereotipija taro amaro amalipa.

E Sofija tani sherutni basho Odsek bash po shukar than e Rromango ko Ministreumi  manushego thaj minoretetijengo hakaj thaj amalipasko dijalog.

Phenol kaj dji adjahar than ali ple buchaja, sikljovipaja, numa ko nesavo drom te kerol buti basho tikne tharja, sar bi shaj kedolaj bersha taro djandipa kora keren laki kvalifikacija basho po shukar bucharno than. Robert Bu, sherutno taro tim ko nekobor projektija, ko sa aver em bashi inkluzija e Rromengi, palal kaste beshela Germanijaki organizacija GIZ, phenol kaj o projektija kola azhutinen ko khuviba ki buti e Rromen ki javno uprava, shukar modeli kova e rashtra mora te sistematituinel.

Angazhuipa taro Roma thaj Rromnja kola agorishindje fakultet, ko jedinice taro lokalno samouprave shaj te keren po shukar thaj po efikasno socijalno leipa than taro akava etnikano amalipa. Dikhaja but droma, kaj na samo o Rroma thaj Rromnja numa em aver marginalizuime grupe, kote na dikholpe fakultetisko edukuipa, agorishinena ko sektorija  basho kola  naje edukuime. Ko amaro projekti ideja sine te grupa taro 1 Rroma thaj Rromnja diplomencar taro savena fakultetija, keren buti ko 15 jedinice taro lokalno samouprave. But bi ovlaj importantno te adjahar jek inicijativa lundjaripe. Shukar bi ovolaj, te e Republika Srbija, maj anglal Guverna thaj ministreumija len akava amaro modeli thaj te lundjren te implementirinn ole. Ako e rashtra aćhol palal akava programi, shaj te gndina tea kava procesi ovol odikerdo, soske amen kerdjam buti ko jek projekti. Svako projekti isi ole plo vakti …

Da li e Rashtra Srbija ka dol plo pozitivno phenipa ko baro valjanipa adekvatno, numa proporcionalno gendo e Rromengo thaj Rromnjengo kop le institucije, aćhol te dikholpe. Numa, na kobor valjanol edukuipa taro rromano amalipa nashti phenol pe kaj ovdova sebepi. O Rroma tane hazri te astaren phare pozicije ko akava amalipa thaj te sikaven kaj shaj te azhutinen ko olesko djaipa anglal.