Rromani kultura mashkari amende – artistija ko lokalne beshipaske thana
Nesha Saitovich sar mangola peste te akhari muzikanti, 40 bersh bashali gitara thaj pendjarutno gilavutno.
Kafana mlo teatri
Kana vakerol pe lafi „Crne Mambe“ sare den pe godi po Nesha Saita. Hari manusha djanena kaj pendjarutno muzikanti taro Nishi, ni palal o 40 berh ki muzikalno scena, naje ole nijek albumi.
Achiljum ki kafana soske bashi mande e kafana teatri. Generacije ki kafana avena te shunen man. Me gostija tane taro 13 dji o 70-80 bersh, isima jek snimako, odoja dili dindjama o Toma Zdravkovich 1983.bersheste kana bashaldjum oleja. Snimindum ola koa Radio Nish e rahmetlijaja Laleja thaj oleske ekipaja, numa oj da na ikljili, soske na mangljum te dav o snimako. Ko but snimkija bashaldjum, kerdjum buti ko 80-bersha sa pendjarde gilavutnencar ki purani Jugoslavija thaj sa pendjarde muzikantijenca.
Jek vakti kana kerdjen buti e Shaban Bajramovicheja odova belezhundja tumaro djivdipe.
E Shabaneja bashaldjum but terno. Mlo angluno Nevo bersh, adjikeripe 1975 bersheste, bashaldjam ko moteli “Deligrad”. Odoja sine mlo angluno oficialno bashalipe oleja. Sine man 17 bersh. Te na phenav kaj muzucirinavaj, o Shaban na magolaj te phenol kaj muzicirini, ov magolaj odola vasharija, ov odozhe sine thagar. Me gnidanv kaj oleja ko periodija kerdjum buti, mli karijerea geli avere dromeja. Me e muzika sikljovavaj tari azbuka taro slovo A, 1973/4 bersheste polozhindjum prijemno ko angluno Amlipe taro djez thaj zabavno muzika ko rahmetlija Bata Anastasijevich, thaj sine man bah te oleja kerav buti, but, bare muzikantijencar thaj mli djandipe ki muzika ovolaj taro odova vakti. O Shaban sine jek specificho manush, me phenavaj kana o Devol bichaldja prototip taro Rroma ki phuv ov bichaldja e Shaban. Em harno so shaj te phenav odovaj taro trin lafija “kana ikere pachavipe pi leste ob hovavol tut, kana na ov azhutinol tuke”.
O Shaban naje, ni Bulevari naje achilo samo okova monumenti ko centro kova ko nesavo vakti anglal farbindje thaj kosle.
So te phenav nashti e Shaban te ovol Bulevari ki marginna kote naje nijek nishlija. O Shaban tano basho centro naje odothe so te phenol pe, akana kana djana ki lumija, po anglal e lumija sine pendjardi premalo Tito, akana kana djana basho Nishi khoni na djanol, kana vakeren Shaban Bajramovich, sa djanol pe. Ov kerdja baro bum ki limuja, sine tano ki Amerika thaj Australlija, ov maj anglal sine ki jugoski Amerika te gilavi, djanen li soj odova te djan ki jugoski Amerika te bashalen?
Sar te arakhol pe e rromani kultura/muzika avdive?
Foto:youtube
Pachan mange kaj sijum shaj agorutno kaste na interesuinol aver khacni sem e chachutni muzika, odothe mli rromani chachutni muzika. O Shaban kerdja odova stilt haj kerdja o Balkani te ovol jek. O Shaban tano baro manush. Me bashalava rromani, madjarso, bugarsko thaj but avera. Numa chachutni rromani bizo avera muzike o Shaban but shukar kerdja. Isima but vakeribe e Shabaneja kola valjani te chivav ki pustik. Odoja mage prvo ideja e dujti mage te kedav sa o purane nishke gijlja, te chivav romanse, o shlagerija te notirinav, odova te achavav e change tekstija. Aca Blatnik sine mancar manglja te drabarol, odothe o Ivan kova kerol shukar picture, te sniminav thaj te kerav milja kotora taro mle thajra te mukhav basho foro te kana khoni avol te den ole sar prezenti. Valjani te achavol pe knacho pala amende, but gilavune tarne bisterde, me phenav kaj ko amaro vakti sine ploche, numa but gilavutne bisterdile, but bare gilavutne, numa ako mukhen pustik odova na bistrelape.
O Nesha tano jek taro na but muzikantija kova phirdja e lumija ple muzikaja, anglal o duj bersh phravdja NGO Federacija taro rromane fundone thaj mashkarune sikavne ki Srbija, kova phenol kaj akaja NGO kerdja inicijativa basho po shukar than e rromango ko siljovipe. O cilj tano te amalipaja o institucije kola keren buti edukacijaja azhutinen e rromane chaven. Odoleja ov but shukar djanol o than taro rromano amalipe ki lunima thaj ko Balkani thaj phenol kaj e Grchko phuv ani koja na dikhen koj ko, numa ki Srbija odova but dikholape.
Ki Grchko na djanena but manusha kaj 80% shukar muzikantija tane Rroma. Socijalistikan phuvja tane specijalistija te keren jaz mashkaro Rroma thaj avera…, ki Grchko odova sa spontano odova na dikhena, dikhena amare socijalistikane pvuhja avdive da thaj avena dji odova… me akana mangljum te djav, najema vakti, kerdjum lafi mle amalencar taro bend, amende isi duj beshipaske thana kola but ugrozime, na djal odova te phenav numa 3-4 chon naje olen struja ko beshipasko than Crvena Zvezda. Na phenav me, sare valjani te pokinen e struja numa mangav te phenav jek, me but phirdjum, ko sa o phuvja, isi kampija numa beshipaske thana kote olenge sa bizo thajra, on dena olen than, dena olen kampine, keren olenge khera, djanena li kobor Rroma akana gle ko azil?
Sar so shaj dikholape taro akava vakeripe, rajo Saita muzikanti, numa kerol buti bashi kultura, chib, tradicija thaj sikljovipe, sa sebepi te arakhipe o identiteti taro rromano amalipe. Avdive naje but adjahar aktivistija pachaja kaj akava egzampli taro aktivizmi ka kerol shukar buti ko terne rromane aktivistija te arakhe plo than basho po shukar djivdipe taro rromano amalipe.
The post Rromani kultura mashkari amende – artistija ko lokalne beshipaske thana appeared first on Romaworld.
Source: Romski