DIVE PROBOJA PANLJENGI KHOTAR LOGOR JASENOVAC
Obelezhimo 76 bers kothar proboj panljengo kothar logor Jasenovac. Kothar 117 so achile dzivde logorashija save gele ano proboj achilo samo jek Rom.
Presedniko Srpsko narodnog vecha Milorad Pupovac , resednik kordinacije Jevrejengo opshtina ko Hrvatsko Ognjen Kraus“ presedniko Savez Roma“ Kali Sara “ Veljko Kajtazi hem presedniko Saveza antifastitichke borcija hem antifashista Franjo Habulin mukhle vencija ki Bareski luludin ko Spomen podruchije Jasenovac.
Kraus pendja angleder kaj o predstavnikija e narodosko so mulje dogovorindze pe zajedno te uchestvujinen ki komemoracija ko Jasenovac palo so o premijeri Andrej Plenkovic na manglja te ovol ko than zajedno e presednikoja Hrvatskake Zoran Milanovic.
Presedniko romane nacionalne manjinake Veljko Kajtazi pendja kaj thano iznenadimo so na hine jedinstvene kolona , uzalo napomena kaj odova savo mulo najhari thane krive basi situacija hem odnosija save vladinen , izvestindza i angencija SRNA.
Premijeri Hrvtskako Andrej Plenkovic izjavindza avdive ko Jasenovac kaj “Nezavisno Drzava Hrvatska“ ( NDH ) hem jasenovachko ustashko kocetracioni logori andar Dujto lumijako maribe jek khotar najtargichno period hrvatske istorijake sa odola loshnipa nasti te oven bisterde.
„Aljam ko Jasenovac te da pochast baso mulje rezimisko NDH hem daravne zlochinijenge save kerde ke akava hem aver logorija protiv Jevrejia,Srbijancija ,Roma,Hrvatija antifashistija , demokrate. Odova i sigurno jek khotar najtagichino thana hrvatskake istorijake“ , vakerdja Plenkovic e zurnalistijenge soske i delegacija Vlade Hrvatskake mukhlje vencija ko spomen podruchije Jasenovac povod 76 bersengo proboj e panljengi khotar odova ustasko logorija, objavindza i agencija BETA
Koncetracionio logor Jsenovac formirimo thano avgusta 1941. bers ki obala Save ki Phurani Gradishka uzalo foro . Uzalo 1.337 dive te ovola hine sratiste baso gadze , hem Roma hem Jevrejija ,hem sarijenge hem barenge thiknenge djuvljenge musnge baso sarijende, socijalno , obrazovano hem aver profilija, sar hem baso komunistija , partizanjenge hem baso ljenge pomocnijenge.
Prema svedochenje so achilje dzivde , ki rat pasho 21.hem 22. april odluchindze te napadinen i zgrada hem te marenpe bi oruzijengo vastencar ani borba ko dzivdipa numa dzi ko meriba. Svako logorasi paglja diso taro vudara nesavo predmet , ko 10 sati sabalje 22. april 1945.bers paglje sa udara hem djamija hem prastandilje khotar i zgrada.
Khotar 600 panlje save kedindje snaga basho nashiba khotar odova than e logoresko “Ciglane “ dzi ki sloboda alje samo 117, ljendar sine samo jek Rom. Javera 473 logorasija , save podjindje ano proboj , mudarde thane hem tharde.
Broj e muljengo nikad na hine tachno mothovdo .Logorsko arhiva thani unishtimi 1943. hem 1945. bers . Phuvjiaki komisija Hrvatskako , kerdi 1945. bers pisindja ano izveshtaj Medzunarodno askerisko sudo ko Ninberg o numero e muljengo thano khotar 500 hem 700.000. Javno ustanova Spomen than Jasenovac kedindje o anava hem podatke bas 83.145 mulje save hine mudarde so hine versko , nacionalne numa ideoloske pripadnikija . khotar odola 47.627 Gadze , 16.145 Roma , 13.116 Jevrejija, 4.255 Hrvatija hem 1.128 Boshnjakija. Uzalo mulje hine pobuder khotar 20.000 chave
Palo proboj logorashijengo ustashe o logor Jasenovac sa minirindze hem tardze . Palo odova o podatke kothar o dikipe ,organizacijake buchake , dzivdipa hem palune dive ko logor Komisija bashi kheriba e losnipasko okupatorija dali prezivindze logorashija , ucesnikija proboja , pisinol Centar basi edukacija Roma.
Kontinuirano terorisanje romane populacijake na achilo ko granice e logorijengo Jasenovac, odova ulo avri khotar o logor… Hari dzanolpe akaljestar , harica isi amen arhivirano dokumentija “, penol Danijel Vojak , istoricari Istututisko drustvenih nauka Ivo Pilar khotar Zagreb , ko intervju https://balkaninsight.com/2019/08/02/hrvatski-romi-dugo-skrivana-istorija-stradanja-u-holokaustu/?lang=sr
Ov vakeri khaj o ustashke loshnipa upro Roma nane shukar adzukare istrazime sar soj kerdo ko Gadze , Jevrejija numa antifashistija.
Kotar o Roma tumen isi ( SAMO ) khotora , tragija ano odola dokumentija save mora but shukare te chitinenpe“, objasninol ov , dodajinol kaj khotar Dujto lumijako mariba naklo pobuder khotar 70 bers hem isi but hari svedokija .
Vojak thano hem jek khotar autorija objavime knjigake talo anav Romi u Drugom svetskom Ratu khi Nezavisno Drzava Hrvatska , 1941-1945.“ savo isi la cilj te pomozinol sikavnenge te shaj objasninen akija thema pe uchenikijenge.
Nazalost , romane mulje genocid ano Dujto lumijako mariba ko udzbenikija istorijake nane vakerde hem bisterde samo hari lafija – ( sar soj ) a odova thano mudarde – a so ulo e romencar ano Dujto lumijako mariba , chave hem ljenge dija hem dada, na dzanen“, objasninol ov .
“Keriba taro akava tekst shaisarda EUROPEAN endowment for democracy. Gndipa thaj ramosardipa ko akava teksti sikavena gndipa taro autori ko projekti „ Dodatna podrška EU medijima u Srbiji tokom pandemije COVID-19 – Podrška Roma World“ thaj na sikavi gndipa taro EUROPEAN endowment for democracy.“
