Vojskom protiv gladnih? Da li se susrećemo sa državnim terorom nad Romima u Sloveniji?
Kriza sa Romima u Sloveniji, koja je eksplodirala nakon fatalnog incidenta u Novo Mestu 26. oktobra 2025. – gdje je 48-godišnji muškarac ubijen u napadu pripisivanom mladom Romu – brzo je prešla granice lokalnog sukoba i postala simbol duboke etničke tenzije.
Hiljade ljudi protestuju tražeći „radikalne mere“, a vlada Roberta Goloba odgovara mobilizacijom pomoćne policije do kraja godine, slanjem dodatnih jedinica u jugoistočnu Sloveniju i najavom bezbednosnih reformi.
Međutim, iz perspektive „državnog terora“ – što je se podrazumeva kao sistematsku, od države finasiranu represiju protiv male grupe Roma u Sloveniji koja koristi kobajagi „bezbednosne pretnje“ od strane Roma kao izgovor za kolektivnu kaznu – ova situacija nosi alarmantne znakove.
Na društvenim mrežama može se videti i čuti da je fokus je na rizicima od eskalacije u ciklusu nasilja gde država postaje akter terora, a ne zaštitnik.
Šta se događa na terenu i danas 3. Novembra ?
Od incidenta do masovne mobilizacije. Smrt Aleša Šutara ispred kafane u pola noći pokrenula je lančanu reakciju – ostavke ministara pravde i unutrašnjih poslova, masovni protesti u Novo Mestu i okolnim mestima gdje se traže „čišćenja“ romskih naselja. Na X-u desničarski komentari idu dalje: pozivi na slanje vojske, oduzimanje oružja i droge, isključenje struje i vode u naseljima, pa čak i ukidanje socijalnih davanja za „cigansku populaciju“. Jedan korisnik otvoreno traži „izredne mjere“ i „zaseg svega“, dok drugi
predlaže „preoravanje“ naselja“ – retorika koja podseća na istoijske progone pa i Palestinu danas..
Država Slovenija je aktivirala Sekretariat za nacionalnu sigurnost, koji predlaže mešovite patrole policije i vojske u Dolenjskoj regiji, što možda i nije loše. Dodatne policijske jedinice iz cele Slovenije stižu u Novo Mesto, a izvršena je i mobilizacija rezeve- pomoćne policije. Premijer Golob upozorava na „etničku mržnju“ i obećava „stroge mere protiv sličnih incidenata“, ali i socijalne reforme – no prioritet je očigledno na represiji gde se romska zajednica kolektivno stigmatizuje kao „kriminalna prijetnja“.
Perspektiva državnog terora su vrlo vidljive jer se ovih nedelju dana, obična kafanska tuča u pola noći pretvara u sistemsku represiju. Ide se na kolektivnu krivicu i etničko kriminalizovanje celog naroda.
Sada izlazi na videlo da nije u pitanju jedan incident nego višegodišnji kriminal sa EU parama i višegodišnjom lakirovkom ispod koje je razizam i diskriminacija. Prema EU izvještajima, 90% Roma u Sloveniji živi ispod granice siromaštva, bez pristupa obrazovanju i poslu, što hrani ciklus marginalizacije. Slovenija je u poslednjih 10 godina dobila od EU oko 600 miliona eura za socijalnu inkluziju.
Sada, posle 10 godina i 600 miliona eura državni odgovor – racije, pojačane patrole, moguća vojna intervencija – riskira da se cela,na sreću mala romska populacija (oko 0,3% stanovništva) tretira kao „unutrašnji neprijatelj“.
Na X-u, komentari poput onog Aurelia Jurija vide ovo kao „Trampizam“: vojska protiv Roma danas, sutra protiv političkih protivnika ili migranata. To podseća na „državni teror“ u istoriji – gde se bezbednosne krize koriste za normalizaciju oružane prisutnosti u civilnom prostoru, kršeći prava gradjana i manjina.
Rizik je i opasnost ako se vojska uključi (kao što predlažu neki savetnici premijere Goloba), to nije samo „pomoć policiji“ – to je signal da je romska kriza „ratna“. Slično se događalo u Mađarskoj ili Slovačkoj, gdje su romska naselja „čišćena“ pod izgovorom borbe protiv kriminala, ali rezultiralo je povećanim nasiljem, diskriminacijom u školama i ekonomskom blokadom.
U Sloveniji, gdje je romska nezaposlenost 97%, ovo može dovesti do gladovanja i pobuna, gdje država zatim opravdava još jaču represiju. Međunarodni posmatrači (kao Amnesty ili HRW) već upozoravaju: ovo nije rješenje, već put ka „etničkom teroru“ gde država štiti većinu na račun manjine. Gde država Slovenija postaje plemenska zajednica.
Profašistička opozicija je ovaj slučaj iskoristila za napad na Golobovu vladu, koristeći anti-romsku retoriku . Levica, koja obećava integraciju, sada popušta pritisku – što pokazuje kako je nacionalizam i latentni etnocentrizam opasan za manipulaciju svim i svačim.
U 2025 i narednih par godina sa globalnim tenzijama (migranti, ratovi), ovo može postati test za EU: hoće li Brisel tolerisati „unutrašnji državni teror “ u zemljama članicama koje su u u EU ušle na sporedni ulaz ?
Umesto vojske, dajte snimke sa lica mesta, izveštaj sa obdukcije , javni tužilac da saopšti istinu posle nepristrasne istrage incidenta.
Neka slovenački intelektualci prestanu da ćute.
Uhapsite one koji prete Romima na X-u. Njima pošaljite vojsku ili ih pošaljite u ludnicu.
Nama Romima i u Sloveniji i na Balkanu i iz celog sveta, ostaje da gledamo nemoćno, maltretiranje i iživljavanje kriminogenih političara i mržnjom i rasizmom zadojenog prekarijata.
Šta da se radi? Ostaje nam samo muzika, pesma i suze. Ovima drugima … ostaje zlo u njima!
Osman Balić
03.11.2025
YUROM Centar
