16. Decembar Međunarodni Dan Sećanja Na Rome Žrtve Drugog Svetskog Rata
I ako je progon započeo odmah po dolasku nacista na vlast, ključni momenat je predstavljala naredba komandanta nemačkog Šuctšafela (SS-a) i Gestapoa Hajnriha Himlera od 16. decembra 1942. godine, po kojoj su svi preostali Romi naseljeni na području Trećeg Rajha, morali biti deportovani u logore radi njihove likvidacije.
Dan 16. decembar uzet je za Međunarodni dan sećanja na Rome žrtve Drugog svetskog rata, jer je tog datuma 1942. Hajnrih Himler izdao naredbu na osnovu koje je iz svih evropskih zemalja, pod okupacijom Italije i Nemačke, deportovano 26.000 Roma u logor Aušvic-Birkenau. Plan nacista predvideo je eliminisanje Roma i Jevreja, isključivo na osnovu rasne pripadnosti, a ne kao ideoloških neprijatelja.
Sistematsko uništavanje pripadnika romskog naroda imalo je za posledicu stradanje između 220 000 i 500 000 Roma koji su poticali iz više evropskih država. Broj stradalih nikada nije tačno utvrđen.
U Srbiji se od 2007. godine 16. decembar zvanično obeležava kao Dan sećanja na Rome stradale u Drugom svetskom ratu.
Tokom Drugog svetskog rata nacistička Nemačka i njeni pomagači su izvršili geneocid nad Romima. On je započeo isključivanjem Roma iz društva, oduzimanjem prava, progonima, da bi se na kraju završio ubijanjem.
Stradanja Roma za vreme Drugog svetskog rata dugo su bila u senci. Zbog opšte nezainteresovanosti istoriografije i ignorisanja romskih žrtava, o genocidu nad Romima se govori kao o “zaboravljenom genocidu”.
Tek osamdesetih godina XX veka Nemačka je priznala da su i Romi bili na meti nacista i da su, kao takvi, bili žrtve genocida. Postepeno je sve više zemalja priznalo romske žrtve, ali taj proces još uvek nije potpuno završen.
Situacija danas
Ono što posebno zabrinjava je socijalna distanca prema ovom kolektivitetu koja je još uvek evidentna i koja se proteže od neprihvatanja Roma za supružnika od strane porodice, do prikrivene ili čak otvorene diskriminacije u zapošljavanju.
Nemili događaji poput grafita, napada ili pretnji upućenih Romima verujem da nisu stav većine građana Srbije, da mi jesmo multietnička zemlja i da to jeste naše bogatstvo.
