Stolećima unazad romski narod svoj kulturni identitet čuva negovanjem autentičnih romskih praznika popud Bibije, Vasilice i Đurđevdana. U Kragujevcu je tako i dan danas.  Ako se izuzmu pojedinačni napori nekoliko romskih udruženja i pojedinaca, u poslednje dve decenije nije se puno radilo na očuvanju tradicije i kulture Roma.

Jedan od glavnih problema nastao je, kad je u požaru potpuno nestao Dom, prostor u kome su se mladi kreativni Romi okupljali.

Više informacija poslušajte u radio emisiji „O nama je reč – Amendar kerol pe lafi“

Projekat „O nama je reć – Amendar kerol pe lafi“ sufinansiran iz budžeta Republike Srbije – Ministarstva kulture i informisanja, ,,Stavovi izneti u podržanom medijskom projektu nužno ne izražavaju stavove organa koji je dodelio sredstva”, projekat realizuje Roma World.

Kultura e Rromengi ko Kragujevac

Bershencar palal o Rroma plo kulturako identiteto arakhola prekalo rromane praznikija sar soj Bibija, Vasilca thaj Herdelezi. Ko Kragujevco adhajar avdive da. Ako na dikheol pe so kerdje nekobor NGO thaj nesave manusha, ko palune bish bersh na kerdjape pe but buti te arakhi pe kultura thaj tradicija e rromengi.

Jek taro em bare problemija ulo, kana ki bari jag nashavdilo o Dom, than nol kova kedenaj pe terne kreativno Rroma.

Ako mangol pe te menjinipe o dikhipa premalo rromano manushikanipa, valjani te kerol pe buti te pendjarol pe sa okova so e rromen kerol jek, numa diferentno taro avera.

Naje samo rromano kulturako centro so valjani ko foro kote djivdinena pashe uzaro 10 milje Rroma. Naje sistematikano politika kana o puchipa arakhipa tari rromani kultura, thaj o rromane amalipa aćhon pi peste thaj simbolicno thajra kola lena ko lokalno thaj konkursi taro Ministreumi tari kultura.

Ar so phenol Slavoljub Djordjevich tari organizcija Roma centar, basho akava problemi bangipa na valjani te rodol pe samo ko foro.

Puchipa tano kobor on dena thajra bashi promocija tari kultura thaj tradicija, odova puchipa astari amen da, pichipa tano kobor amen sar NGO konkurishina basho odola sredstvija, odova jek, a dujto kobor forutno veche bashi kultura  isi ko plani te ulavi thajra, te shaj promovishinol pe e rromani kultura. Okova so shaj phenav basho Rroma centar amen odikerdjam „Đelem Fest“ kova sikavi e rromani kultura thaj kultura taro avera minoritetija. Akana amen sare sijam ogranichime sredstvijencar, kana la thajrataro Ministreumi tari kultura thaj hari o foro da azhutil amenge, shaj khanchi te realizuinol pe, numa bizo odola thajra amen nashti kera khanchi, numa sa odona ad hok, odova ovola jek drom ko bersh, numa te bi shaj promovishina e rromani kultura odova valjanite kerol pe prekalo celo bersh!

Ko akava momenti, odova sikavi mangipa kova nashti ovol. Akaja buti na sine uvek adjahar. Rromano amalipa ko foro pi Lepenica okeri ko godi suksesija taro plo durutno aktivno kulturako amalipa. Ani oleste sine than basho folklorcija, terne akterija, lilvarlutne…

Numa, odova akana na egzistirini. O kher ano kova khelenaj thabilo anglal o 20 bersh. Taro tada, dji akana, than ano kova terne Rroma shaj te keden pe thaj te oven kreatuvna na arakhljape. Slavoljub Djordjevich, phenol kaj te kerol pe jek multimedijalno centro shaj ovol shukar egzampli basho avera da forija, kas naje adjahar thana.

Gndinav kaj bi ovolaj idealno te ovol amen nesavo multimedijalno centro, numa amen taro odova sijam but dur, importantno bi ovolj kaj odova than valjani te ovol mashakr duj bare rromane beshipaske thana, uzari Licika numa Palilula, ko odova kotor taro foro ovolaj bi shukar. Panda so bi ovolj shukar, amende isi than kova naje koristimo, na valjani but thajra te bi ovolaj sar valjani, odola tane thana kola akana shaj ove aktuelno.Uzaro odova so o foro shaj te azhutinol nasho than, gndinav kaj amen da kana bi organizuinamape te roda thaj ki aver rig, soske te ovol sar valjani adjahar centro nashti dol thajra samo jek donatori, odoleske gndinav kaj amen da valjani te arakha donatori, hem o foro da te ulavi thajra. Amen sine amen odova than numa nashaldjam ole ,  ne bi ovolaj loshno te ovol amen, odova bi ovolaj importantno na samo basho Kragujevac numa em bashi sa Shumadija, numa Srbija, thaj basho avera forija.

Em ako basho akana konkretno potezija basho akana naje, dikhol pe kaj o sherutne manusha taro foro gndinen taro shaipa te ko Kragujevco formirinipe jek adjahar centro. O terne tane avutnipa taro sa amalipa, thaj taro rromano da amalipa, odoleske valjani olenge than basho akala bucha, phenol Zoran Pavlovich, koordinatori basho rromane puchipa ki Forutni uprava taro Kragujevco.

Kerola pe buti ko odova sar te obezbedinipe than, kobore thajrencar, ako shaj te ljol pe taro foro than kova ka ovol pashe uzaro rromane beshipaske thana, odova bi shaj ovolaj, phenav basho purane kragujevchanija kola ikerena ki godi amaro purano than kote kedajamen, thaj projektno ako shaj te kerol pe odova centro basho rromano amalipa, kote bi shaj te dikha em i kultura e rromengi.

Rromani kultura thaj tradicija ko Kragujevco taro bisterdipa, basho akana arakhena nesave amalipa thaj manusha. Tari tradicija, historija thaj djivip taro rromaano amalipa ki Shumadija ko nakhle desh bersh ramosarolaj Rozalija Ilich. Akaja Kragujevchanka, autorka taro trin pustika koja dikhen e historija thaj kultura e rromengi ki Shumadija.

Okova so me dikljum akan startuindjum te kerav buti e tikne ćhavencar, o manusha but hari djanen tari kultura e rromengi, thaj odova sine mange motivacija, te importantno bucha, te taro Rroma ko Kragujevco, belezhinav thaj naje khanchi ramosardo, kana naje ramosardo sar o manusha ka sikljoven tari amende?Mli angluni pustik sine „Obichaija thaj radicija e rromengi“. Te ovom interesno basho amalipa, thaj te garava basho terne. Ko sine o Rroma, sar mudardile ko Kragujevco, kaj amen akate djivdina po buderi taro 100 bersh, kola sine anglune rromane beshipaske thana, suksesno manusha…Thaj adjahar ule jek po jek pustik „Roma prekalo vakti“, „Kultur taro mlo foro“ te bi nesave bucha arakha taro bisterdipa.

Ko Kragujevco ko aver ćhon startuinol te kerol pe nevo lokalno akciono plano basho Rroma. Odova ka ovol shaipa te prekalo jek strategikano dokumenti arakhi pe e rromani kultura thaj tradicija dol pe po baro importantluko numa so sine dji akana.

Projekti „O nama je reč – Amendar kerol pe lafi“ sufinansirimo taro budjeti e Srbijako – Ministreumi tari kultura thaj informishiba, „Gndipa kola phenenape ko akava projekti, na sikavena gndipa taro organija kola dindje thajra“ projekti realizuinol projekti  Roma World.